İstanbul farklı imparatorlukların başkenti ve bir liman şehri olarak asırlar boyunca birçok kültürün buluştuğu, sosyal ve ekonomik hayatı sürekli dönüşen ve çok farklı toplumsal grupları kendisine çeken bir kent olmuştur. On dokuzuncu yüzyılda Osmanlı Devleti’nin modernleşme adımlarının hızlanmasıyla İstanbul bilim, kültür ve sanat hayatında uluslararası öneme sahip olmuş ve kentin çok kültürlü, çok dilli, çok dinli yapısı daha da önem kazanmıştır. Bu farklı yaşam tarzları, ticari ve kültürel hayat İstanbul’u zenginleştirmiştir; bu zenginliklerin izini sürmek oldukça önemlidir.

"Kişisel Arşivlerle İstanbul'da Bilim, Kültür ve Eğitim Tarihi” projesi kapsamında Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde bulunan yedi (7) arşiv ve koleksiyonda bulunan ve İstanbul kentinde gerçekleşen bilim, kültür ve eğitim çalışmalarına dair bilgi sunan belgelerin tasnif edilmesi, kataloglanması ve dijitize edilerek, bağışçılarla yapılan protokollere uygun bir şekilde, araştırmacılara açılması planlanmaktadır. Ayrıca bu arşiv ve koleksiyon malzemelerinin evrensel arşiv koruma standartlarına uygun bir biçimde saklanması da amaçlarımız arasındadır. Projemizin genel hedefi İstanbul kent belleğinin ve İstanbullu kimliğinin oluşumuna katkıda bulunacak olan evrakı görünür ve paylaşılabilir kılarak, yerel ve uluslararası işbirliğinin geliştirmek ve İstanbul’un akademik bir çekim merkezi olmasını sağlamaktır.

Proje ile ayrıntılı bilgiye ulaşmak için proje kitapçığımızı inceleyebilirsiniz.

Bir sene boyunca yaptıklarımız kısa görsel bir özetini tanıtım filmimizde bulabilirsiniz:

"Kişisel Arşivlerle İstanbul'da Bilim, Kültür ve Eğitim Tarihi” projesi, İstanbul Kalkınma Ajansı’nın %90 ve Boğaziçi Üniversitesi’nin %10 mali desteği ile yürütülmektedir. Mali destek harcamaları insan kaynakları, malzeme ve ekipman alımı, arşiv ve koruma malzemeleri alımı, görünürlük faaliyetleri çalışmaları ve çeviri gibi bütçe kalemlerine ayrılmıştır.

Projemiz Boğaziçi Üniversitesi, Koç Üniversitesi ortaklığında ve SALT Araştırma ve İstanbul Kadir Has Üniversitesi iştirakçiliğinde, dört paydaş kurumu içeren bir projedir. Bu paydaş kurumların seçiminde her kurumun kendi bünyesinde yaptığı çalışmalar ve kurumların gelecek vizyonları önemsenmiştir. Oldukça kapsamlı bir kütüphanesi bulunan SALT Araştırma aynı zamanda özel koleksiyonların sayısallaştırılması, kataloglanması ve araştırmacılarla paylaşılması konusunda öncü bir kurum olmuş, birçok farklı projeye model oluşturmuş ve ilham vermiştir. Görsel ve maddi kültürde kritik konuları değerlendirmeyi, deneysel düşünceye ve araştırmaya yönelik yenilikçi programlar geliştirmeyi kendisine misyon edinen (bkz. SALT Araştırma 2015 Kitapçığı) SALT Araştırma Merkezi yerel ve bölgesel belleğe katkıda bulunmak üzere kapsamlı kaynakları bir araya getirmeyi, değişik bilgi alanlarını harmanlamayı ve Türkiye’de tarih yazımı alanının şekillenmesine aktif olarak katkıda bulunmayı amaçlar. Şu ana kadar 2,000,000 üzerinde evrak sayısallaştırılmış ve araştırmacılara açılmıştır. Bunun yanı sıra birçok sergi ve dijital sergi yapılmış ve dijital kitap yayımlanmıştır. Bütün bu süreçte SALT Araştırma teknik ekipmanın temini, altyapının oluşturulması ve sayısallaştırma gibi konularda danışmanlık ve teknik destek ile katkıda bulunacaktır.

Koç Üniversitesi’nde ise hem Arkeoloji ve Sanat Tarihi ve Tarih bölümlerinden öğretim üyelerinin danışmanlığına ihtiyaç vardır. Koç Üniversitesi ANAMED ise Beyoğlu’nda Araştırma Merkezleri’ni bir araya getiren Beyoğlu Kütüphaneler Platformu’nun oluşturmak üzere başarılı bir İSTKA projesi yürütmüştür. ANAMED proje yürütücülerinin, bu süreçteki deneyimlerinin, bu projede yer alacak ekibe aktarılması önemlidir. Ayrıca proje kapsamında değerlendirilecek olan koleksiyonların arkeoloji, mimarlık ve sanat tarihi alanlarındaki içeriği ANAMED araştırmacılarının ilgisini de çekebileceğinden, bu araştırma merkezi ile ortaklık önemsenmektedir. Proje süresince Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi ve Koç Üniversitesi ANAMED koordinatörlüğünde konuşma ve seminerler organize edilecektir.

İstanbul Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi yönetim kurulu üyelerinden, kentlerin sosyal coğrafyası üzerine çalışmış ve bu konuda oldukça başarılı projeler üretmiş olan Prof. Murat Güvenç ve Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi uzmanı Prof. Sibel Bozdoğan’ın bu projedeki yol göstericiliği çok önemlidir. Koleksiyonların içerikleri, İstanbul Çalışmaları Merkezi’nin ve yönetim kurulu üyelerinin yapmayı planladığı çalışmalarla örtüşmektedir. Ayrıca bu koleksiyonlar İstanbul Çalışmaları Merkezi bursiyerleri için de ayrı bir kaynak havuzu yaratma potansiyelini taşır. Bu paydaş kurumlardan oluşan konsorsiyumun, bu proje kapsamında akademik işbirliği ve koordinasyon içerisinde başarılı çalışmalara imza atacağı düşünülmektedir.

"Kişisel Arşivlerle İstanbul'da Bilim, Kültür ve Eğitim Tarihi” projesi süreci ve somut çıktıları sadece fiili ortakları ilgilendirmez. Boğaziçi Üniversitesi, projenin yürütülmesi ve tanıtımı aşamasında projeye katkı sunacak İstanbul’da bulunan diğer araştırma merkezleri, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumlarıyla da işbirliğini arzulamaktadır. Projemiz başarıya ulaştığı takdirde, İstanbul’un küresel rekabet düzeyinin artmasına katkıda bulunulacak ve akademik turizmin gelişmesi sağlanacaktır. Ayrıca koleksiyonların içeriğini düşündüğümüzde bu eğitim, bilim, sanat ve kültür tarihi alanında yeni çalışmalara kapı açılması demektir. Ulusal ve uluslararası bir ölçekte yaşanacak olan bu gelişmeler Kalkınma, Kültür ve Milli Eğitim Bakanlığı nezdinde olumlu adımlar olarak değerlendirilebilir. Bunun yanı sıra ele alınacak olan koleksiyonları içeriği Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Atatürk Kitaplığı, Milli Kütüphane gibi kamu kurumlarındaki bilgi verisiyle beraber düşünülmelidir. Ayrıca İstanbul’da bulunan Fransız Anadolu Araştırmaları Merkezi, Orient-Institute, Alman Arkeoloji Enstitüsü, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü gibi özel kurumlarla da ileride ortak çalışmalar yapılması çok büyük bir ihtimal dahilindedir. Bu kamu ve özel arşiv ve araştırma kütüphaneleri birbirleriyle konuşan, iç içe geçen malzemelere sahiptir. Boğaziçi Üniversitesi de kendisine bağışlanmış ve bağışlanacak olan koleksiyonlarla bu arşiv ve kütüphane ekosisteminin bir parçası olmayı ve yeni akademik ve popüler çalışmaların üretilmesini amaçlamaktadır.